Xuất hiện tại lễ traogiải thưởng Tạ Quang Bửu do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức sáng 17/5, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam bất ngờ nhận được nhiều câu hỏi của các nhà khoa học liên quan đến vấn đề biển Đông. Một nhà nghiên cứu băn khoăn, giới trí thức có thể làm gì khi vấn đề Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đang ngày một nóng bỏng?

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, các chiến sĩ của Việt Nam đang ngày đêm canh giữ đất, trời, biển của Tổ quốc. Riêng ở khu vực giàn khoan Trung Quốc hạ đặt trái phép, Việt Nam chỉ có lực lượng thực thi pháp luật gồm Cảnh sát biển và Kiểm ngư, nhưng phía Trung Quốc lại có tàu vũ trang và máy bay quân sự. Dù vậy, Việt Nam vẫn kiên trì giải pháp hoà bình.

Theo Phó thủ tướng, chính sách quốc phòng của Việt Nam là hòa bình và tự vệ. Việt Nam mở rộng quan hệ hợp tác với rất nhiều nước ở nhiều cấp độ khác nhau trong đó có hợp tác chiến lược, hợp tác toàn diện với một vài nước... nhưng Việt Nam không có liên minh quân sự với ai để chống lại bất kỳ nước nào.

Xuất hiện tại lễ trao giải thưởng Tạ Quang Bửu, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam bất ngờ nhận được nhiều câu hỏi về vấn đề biển Đông của các nhà khoa học. Ảnh: Quý Đoàn.

"Để đất nước hùng mạnh không chỉ một lúc mà cần có chiến lược lâu dài và tất cả mọi người phải cùng cố gắng. Các nhà khoa học có một vị trí vô cùng quan trọng, lúc này càng phải vượt qua chính mình, biến trách nhiệm thành hành động để Việt Nam giàu, mạnh, không chỉ ở lĩnh vực kinh tế, khoa học mà còn cả quốc phòng", Phó thủ tướng nói.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân cũng nhận định, một quốc gia mạnh thì mới có tiếng nói và vị trí trong cộng đồng quốc tế, nhất là quốc gia đất chật người đông, tiềm lực kinh tế yếu như Việt Nam. Nếu không phát triển đất nước, không dùng khoa học công nghệ như đòn bẩy để sớm phát triển thì sẽ khó cạnh tranh kinh tế và bảo vệ chủ quyền quốc gia. “Bộ Khoa học đã có những chương trình nghiên cứu về biển Đông. Trong thời gian tới, Nhà nước cần đầu tư nhiều hơn cho nghiên cứu tài nguyên cũng như căn cứ pháp lý và những vấn đề khác liên quan đến biển”, Bộ trưởng Quân nói.

Theo Phó thủ tướng, mọi người dân đều có nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ trước đến nay, Việt Nam luôn tuân thủ luật pháp quốc tế, kiên trì với giải pháp hoà bình. Năm 2014, khi phát biểu trước Liên Hợp Quốc, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã khẳng định bất kỳ hành vi nào dẫn đến xung đột, chiến tranh cần phải ngăn cản. "Dù còn hy vọng nhỏ nhoi hoà bình thì chúng ta vẫn kiên trì".

Một số nhà khoa học gợi ý Việt Nam nên kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam phân tích, việc đưa nhau ra tòa giống như bát nước đổ đi, lấy lại sẽ rất khó. Vì vậy, Việt Nam sẽ kiên định con đường ngoại giao để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình. "Chúng ta phải hết sức tỉnh táo, trí tuệ, có lòng tin bằng biện pháp hòa bình, trao đổi với nhau vừa bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, vừa đảm bảo phát triển kinh tế. Khoảng một nửa hàng hóa của thế giới liên quan đến biển Đông và nếu có xung đột thì sẽ ảnh hưởng đến cả thế giới. Vì vậy, Việt Nam có nghĩa vụ bảo vệ hòa bình đó", ông Đam nói.

Trước nỗi lo lắng về thực lực mọi mặt để đương đầu, giải quyết vấn đề với Trung Quốc, Phó thủ tướng thừa nhận tiềm lực kinh tế, khoa học kỹ thuật, quốc phòng... của Việt Nam còn rất yếu, nhưng lịch sử hàng nghìn năm của Việt Nam luôn phải đương đầu với thiên tai, ngoại xâm. Kẻ địch thường lớn hơn Việt Nam gấp nhiều lần, dân tộc Việt Nam chúng ta vẫn trường tồn, đứng vững.

"Có được điều đó là nhờ chúng ta có lòng yêu nước nồng nàn, đoàn kết, có trách nhiệm, anh dũng và vô cùng trí tuệ. Sự kiện lần này không phải duy nhất trong quá khứ và kể cả tương lai. Chúng ta đã đứng vững và hiện cũng nhất quyết bảo vệ độc lập, chủ quyền. Hơn 90 triệu người dân Việt Nam kể cả những người ở nước ngoài, bạn bè quốc tế yêu hoà bình cũng ủng hộ Việt Nam", Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Giải đáp băn khoăn về việc Trung Quốc đã chiếm đóng Hoàng Sa, ông Đam khẳng định: "Trường Sa, Hoàng Sa là của Việt Nam. Việc Trung Quốc chiếm đóng Hoàng Sa bằng vũ lực là hành động trái phép, vi phạm luật pháp quốc tế. Chúng ta sẽ đòi lại, đời chúng ta chưa đòi được thì đời con đời cháu chúng ta sẽ đòi cho bằng được". Câu trả lời khiến hàng trăm cán bộ khoa học, sinh viên vỗ tay tán thưởng.

Một nhà khoa học trẻ đề nghị Phó thủ tướng đánh giá về "16 chữ vàng" trong mối quan hệ giữa Việt Nam với Trung Quốc. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cho hay, chính sách đối ngoại của Việt Nam luôn nhất quán đa phương hoá, đa dạng hoá xây dựng quan hệ hữu nghị với các nước trên thế giới.

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định, Việt Nam sẽ kiên trì biện pháp hòa bình, kiên định con đường ngoại giao để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình. Ảnh: Quý Đoàn.

Việt Nam đang xây dựng và củng cố mối quan hệ với Trung Quốc hướng tới "16 chữ và 4 tốt". Quá trình xây dựng, củng cố sẽ khó khăn, nhưng Việt Nam luôn thực tâm, chân thành để thực hiện và hy vọng Trung Quốc cũng như vậy.

Theo Phó thủ tướng, "16 chữ vàng" nghĩa là nói đến sự quý giá như vàng. "Nhưng các bạn là nhà khoa học chắc biết hơn tôi, người dân cũng biết, vàng chưa phải là quý nhất, kim cương còn quý hơn vàng. Rồi có thứ còn quý hơn cả kim cương nữa, các bạn biết là gì không? Bác Hồ đã dạy, 4 chữ thôi, "độc lập, tự do". Không có gì quý hơn độc lập, tự do", Phó thủ tướng khẳng định.

"Người dân hãy tin Đảng và Nhà nước đang có những bước đi rất khoa học, chắc chắn để làm được những điều nêu trên. Thể hiện lòng yêu nước nhưng phải giữ hình ảnh yêu hoà bình và khát khao hoà bình của Việt Nam. Nếu không tỉnh táo thì lòng yêu nước của nhiều người lại vô tình làm phương hại đến đất nước", Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Hoàng Thùy - Phạm Hương